De Spaanse cinema en de Academie van Hollywood

De laatste twintig jaar zijn erg belangrijk gebleken voor de relatie tussen de Spaanse cinema en de ‘Academy Awards’ oftewel de Oscar. Acteurs als Javier Bardem (in ‘No Country for Old Men’ van het regisseursduo Joel & Ethan Coen, 2008) en Penélope Cruz (‘Vicky Cristina Barcelona’ van Woody Allen, 2008) en regisseurs als Almodóvar en Amenábar hebben dankzij het winnen van deze internationaal zeer gewaardeerde filmprijs het land op de kaart gezet. In de jaren ’70 ontvingen enkele Spaanse technici al het beeldje, maar de victorietocht begon eigenlijk in 1982 met de eerste Oscar voor de beste buitenlandse film voor ‘Volver a empezar’ van José Luis Garcí (zoe foto boven).

Volver a empezar (1982)

De regisseur. José Luis Garcí (1944) begon als filmcriticus. Tegelijkertijd schreef hij verhalen, vooral science-fiction. Hij won daarmee diverse prijzen. Sinds 1972 sloeg hij het terrein in van de scenario’s. Maar in 1977 besloot hij zijn scenario voor ‘Asignaturas pendientes’ zelf op het witte doek te brengen. De film was meteen een grootpubliekssucces. ‘Solos en la Madrugada’ (Alleen in de vroege morgen), 1978, ‘Las verdes praderas’ (De groene velden), 1979, ‘El crack’ (1981) en ‘Volver a empezar’ (Opnieuw beginnen, 1982) volgden. Met de laatste film won Garcí de Oscar voor de beste buitenlandse film van dat jaar, waarmee hij de eerste Spaanse Oscar-winnaar was.

De film. In 1981 reist de schrijver en hoogleraar Antonio Miguel Albajara van San Francisco naar zijn geboortestad Gijón, na de Nobelprijs voor de literatuur in ontvangst te hebben genomen in Stockholm. Hij weet op dat moment dat hij nog maar 6 maanden te leven heeft.
In Gijón logeert Albajara in kamer 302 van hotel Asturias. Daar wordt hij gebeld door de koning van Spanje, die hem felciteert met zijn prijs. Na dat gesprek wordt zijn 'schuilplaats' ontdekt door verschillende media. Albajara -die alleen zijn jeugdliefde Elena tot zich laat komen- verzoekt de hotelhouder om niet gestoord te worden.
Na een korte periode, waarin Albajara ontdekt dat hij nog steeds -of wederom- verliefd is op Elena, keert hij terug naar San Francisco om daar opnieuw les te geven aan de universiteit, wat hij niet lang meer zal kunnen volhouden. Dat hij gaat sterven houdt hij echter verborgen voor Elena.

Belle Époque (1992)

De regisseur. Fernando Rodríguez Trueba (1955) studeerde aan de faculteit ‘Informatiewetenschappen’ en begon daarna zijn carrière als filmcriticus bij o.a. het dagblad ‘El País’. In 1980 debuteerde hij met de film ‘Ópera prima’, waarna hij pas in 1985 bekendheid zou krijgen met ‘Sé infiel y no mires con quien’ (Wees ontrouw en kijk niet met wie). Het was echter zijn film ‘Belle Époque’ (1992), die hem dankzij de Oscar voor de beste buitenlandse film internationale bekendheid zou brengen.

De film. 1931. Spanje is verdeeld tussen de Republikeinen en de Nationalen en staat op de rand van de Spaanse burgeroorlog. Fernando, die in het leger dient, besluit te deserteren. Hij raakt bevriend met een oude man, Manolo, die hem in zijn huis uitnodigt. Zo ontmoet hij één voor één Manolo´s vier dochters, wordt ook één voor één verliefd op hen en gaat één voor één met hen naar bed. Clara is een weduwe, die pas haar echtgenoot verloor en troost zoekt, Violeta is lesbisch en voelt zich alleen tot Fernando aangetrokken als hij zich als vrouw verkleed voor een bal, Rocío, die het hogerop zoekt en op punt staat om in een nobele familie te trouwen, en Luz, de jongste, die naarmate de jongen zich bij haar zussen opdringt steeds bozer en meer jaloers wordt. Allevier vertegenwoordigen ze een ander aspect van vrouwelijke sexualiteit, maar bij ieder breekt Fernando een beetje zijn hart.

Todo sobre mi madre (1999) en Hable con ella (2002)

De regisseur. Pedro Almodóvar Caballero (1949) kwam als columnschrijver en later regisseur op gedurende de zg. ‘Movida madrileña’ van de jaren '80. In het jaar 1980 kwam zijn eerste speelfilm uit, ‘Pepi, Luci, Bom y otras chicas del montón'. In deze film komen al direct Almodóvar's geliefde thema's als prostitutie, homoseksualiteit, drugsgebruik, travestie, transseksualiteit en misstanden in de katholieke kerk naar voren.
Na deze film volgden ‘Laberinto de pasiones’, ‘Entre tinieblas’ en ‘Matador’. Pas met de in 1988 uitgebrachte ‘Mujeres al borde de un ataque de nervios’ bereikte Almodóvar een breder publiek, niet alleen in Spanje, maar ook in het buitenland. Maar pas in 1999 zou hij zijn Oscar ontvangen, voor ‘Todo sobre mi madre’ (beste buitenlandse film), met o.a. Penélope Cruz. In 2002 herhaalde hij dat voor het beste originele scenario met 'Hable con ella'.

De films.
‘Todo sobre mi madre’ (Alles over mijn moeder) gaat over Manuela, die haar 17-jarige zoon Esteban bij een auto ongeluk verliest, en naar naar Barcelona reist om zijn vader daar deelgenoot van te maken. Esteban's vader heeft echter nooit van het bestaan van zijn zoon afgeweten. Bovendien is zijn identiteit veranderd, want hij is inmiddels een vrouw geworden. Manuela zoekt de hoerenbuurt van Barcelona af en treft daar een vroegere vriendin. Samen proberen ze wat van het leven te maken en door allerlei verwikkelingen lijkt zelfs het leven van Manuela langzamerhand weer wat zin te krijgen.

‘Hable con ella’ (Praat met haar) vertelt het verhaal van twee mannen die in dezelfde situatie zitten. De vrouwen van wie se houden liggen beiden in coma. Deze omstandigheid resulteert in verschillende reacties bij de mannen: Benigno is blij om bij Alicia te zijn, de vrouw van wie hij houdt, maar Marco is depressief omdat hij niet met Lydia kan communiceren. Daarom niet hij niet hoe zij echt over hem denkt.

Mar adentro (2004)

De regisseur. Alejandro Amenábar (1972) begon zijn carrière met enkele korte films, die de weg openden voor zijn debuut ’Tesis’ (1995), een thriller die meteen zeven Goya’s won en de kritieksprijs won in Berlijn. In 1997 volgde ‘Abre los ojos’, een solipsistische intrige die meteen de aandacht kreeg van de Amerikaanse acteur Tom Cruise. Die maakte er in 2001 een 'remake' van onder de titel Vanilla Sky. Bij de afspraak rondom die 'remake' hoorde dat Nicole Kidman, op dat moment nog getrouwd met Tom Cruise, in ruil zou acteren in de volgende film van Amenábar, ‘Los otros’ (The others, 2001). Deze film won acht Goya´s.
In 2004 kwam ‘Mar adentro’ uit, met Javier Bardem in de hoofrol. De film won de Oscar voor de beste buitenlandse film van dat jaar.

De film. Het (waargebeurde) verhaal van de film 'Mar adentro' (De zee van binnen) gaat over het leven van Ramón Sampedro, die in zijn jeugd een inschattingsfout maakte bij het duiken van een klif en zijn nek brak. Daardoor raakte hij vanaf zijn nek verlamd. Sampedro vindt zijn bestaan onwaardig en wil niet verder meer leven. Hij heeft hulp gezocht bij diverse instanties.
Gené is actief lid van een stichting die strijdt voor euthanasie. Hij krijgt Julia, zelf lijdend aan leukodystrofie, een degenratieve ziekte, als advocate. Julia kan zich goed inleven in Pedro's situatie en beiden worden steeds hechter met elkaar.